Zdrowe oświetlenie

oddawanie_kolorowoddawanie_kolorow Zdrowe oświetlenie

Oddawanie kolorów / barw

        Oddawanie kolorów (barw) jest parametrem opisującym jak naturalne (lub jak bardzo nienaturalne / nierzeczywiste) kolory będzie miało otoczenie (przedmioty) oświetlone lampą (źródłem światła) o danym wskaźniku oddawania barw.

Wektorowy wykres oddawania barw. Zamiast 215-stu wektorów pokazano tylko kilka, aby nie zaciemniać wykresu.


Karty porównawcze. Z lewej oświetlona źródłem światła odniesieniowego, a z prawej oświetlona badaną lampą.

        Oddawanie kolorów określa się dla lampy o danej barwie światła. Do pomiaru oddawania kolorów najczęściej stosuje się metodę systemu Ra oraz CRV. W systemie Ra porównuje się 8 próbek barwnych oświetlonych światłem o Ra=100% (o barwie zależnej od badanego źródła światła, którym jest naturalne światło dzienne lub promiennik Plancka) z próbkami oświetlonymi przez badaną lampę. W systemie CRV również przeprowadza się porównanie za pomocą próbek, których jest 215. Wyniki porównania przedstawia się na "Wektorowym wykresie oddawania barw", gdzie początki wektorów pokazują barwę w świetle odniesieniowym o oddawaniu barw = 100%, końce wektorów pokazują barwę w oświetleniu badaną lampą, kierunki wektorów pokazują kierunki zniekształcenia barwy a ich długości - wielkość tego zniekształcenia.

Oddawanie kolorów podzielone jest na grupy:

Obrazek oświetlony świetlówką o barwie 6500K i oddawaniu kolorów z grupy 1A

Obrazek oświetlony świetlówką o barwie 6500K i oddawaniu kolorów z grupy 2A

        Ponieważ najczęściej ceny lamp zależą (oprócz trwałości) od oddawania barw, nie wszędzie (ze względów ekonomicznych) stosuje się lampy o najwyższych poziomach oddawania kolorów, a i nie wszędzie byłoby to potrzebne. Poniżej przegląd zastosowań lamp o różnych wskaźnikach oddawania barw:

- Grupa 3 - Oświetlenie miejsc, gdzie nie przebywają dłużej ci sami ludzie i nie ma potrzeby widzenia naturalnych kolorów, np. oświetlenie zewnętrzne tuneli, dróg itp.

- Grupa 2B - Oświetlenie miejsc w których nie przebywają w sposób ciągły ci sami ludzie i nie jest konieczne widzenia naturalnych kolorów, np. oświetlenie magazynów, piwnic, tuneli, garaży, oraz w oświetleniu zewnętrznym.

- Grupa 2A - Oświetlenie miejsc, gdzie dłużej przebywają ludzie, ale nie jest potrzebne widzenie znacznie naturalnych barw np. huty, odlewnie, walcownie, magazyny itp. oraz w oświetleniu zewnętrznym.

- Grupa 1B - Oświetlenie miejsc, gdzie wskazane jest w miarę naturalne widzenie otoczenia oraz tam gdzie dłużej przebywają ci sami ludzie np. oświetlenie sklepów, mieszkań, restauracji, hoteli, szkół, zakładów pracy i w oświetleniu zewnętrznym ważniejszych miejsc.

- Grupa 1A - Oświetlenie miejsc, gdzie są wysokie wymagania co do naturalności widzianego otoczenia oraz tam gdzie dłużej przebywają ci sami ludzie a pomieszczenia doświetlane są w ciągu dnia, np. oświetlenie galerii, muzeów, mieszkań, miejsc pracy, szkół, oświetlenie zewnętrzne miejsc reprezentacyjnych, światłoterapia.

Ponadto im barwa światła jest chłodniejsza, tym bardziej jest "zauważalna" różnica w oddawaniu barw. Gdy badałem odczucia (wrażenia) różnych osób w tym samym pomieszczeniu, ale oświetlonym światłem o barwie kolejno 2700K, 4000K, 6500K i oddawaniu barw grupa 2B, a następnie grupa 1A, stwierdzili oni że o ile dla barwy ciepło-białej (2700K) jest "jakaś tam" różnica pomiędzy grupami 2B i 1A, to dla barwy dziennej (6500K) są to kompletnie inne oświetlenia. Na podstawie takich wyników można stwierdzić iż stosując barwę ciepłą możemy sobie pozwolić na "pewne oszczędności" na wskaźniku oddawania barw, to dla barw chłodnych takie "oszczędności" będą spostrzeżone jako nienaturalne i nieprzyjemne oświetlenie.

Radosław Gryncewicz